Het TOMBA-model: de sleutel tot effectieve business analyse

In een wereld die voortdurend verandert, is het voor organisaties belangrijker dan ooit om snel, doordacht en met visie te handelen. De kunst is om de juiste dingen op het juiste moment te doen — met maximale waarde voor zowel de organisatie als haar stakeholders.
Daarvoor is business analyse onmisbaar.

 

Vanuit die overtuiging is het TOMBA-model (The Olympic Model for Business Analysis) ontwikkeld — een praktisch en visueel kompas voor effectieve verandering. Het model helpt business analisten, projectleiders en verandermanagers om helderheid te brengen in complexe situaties, en om duurzame waarde te creëren voor business én mensen.

 

👉 In het boek 'Business Analysis 2.0 – Doing the right things in an era of AI, disruption and digital transformation' lees je het volledige verhaal: hoe het model is ontstaan, welke principes eraan ten grondslag liggen, en hoe je het toepast in de praktijk. Hieronder vind je alvast een overzicht van de belangrijkste bouwstenen.

 

Een helder kompas voor verandering

Het TOMBA-model is speciaal door ons ontwikkeld als praktische en visuele leidraad voor business analisten. Het model biedt structuur in de complexiteit van veranderingen en projecten, zonder te vervallen in starre stappenplannen. Het fungeert als een kompas dat helpt om van binnenuit – vanuit de kern van een probleem of kans – naar buiten te werken, richting duurzame oplossingen en meetbare resultaten.

Het model onderscheidt zich door de balans tussen Business Value en Stakeholder Value centraal te stellen (weergegeven met de twee witte pijlen op iedere laag). Want effectieve verandering draait niet alleen om winst of efficiëntie, maar juist ook om draagvlak, betrokkenheid en echte meerwaarde voor mensen.

TOMBA-model (C)

TOMBA-model©

 

De kern van het model: negen essentiële vragen

Het TOMBA-model is opgebouwd als een “onion diagram”, waarin elke laag een cruciale fase in het analyseproces vertegenwoordigt. 

 

Negen vragen vormen samen de kern van het model en daarmee de rode draad van ieder succesvol verandertraject:

  1. Wat is het probleem of de kans? (What's Up?)

  2. Wat heeft de business nodig? (Needs)

  3. Wie zijn de stakeholders en wat hebben zij nodig? (Needs)

  4. Wat is de scope en de beste oplossingsrichting? (Solution)

  5. Wat betekent de nieuwe oplossing voor de stakeholders?  (Solution)

  6. Wat moet er gebeuren om de oplossing te realiseren? (Implementation)

  7. Hoe zorgen we voor een succesvolle overgang en ingebruikname? (Implementation)

  8. Profiteert de business van de nieuwe situatie? (Benefits)

  9. Profiteren de stakeholders van de nieuwe situatie? (Benefits)

Deze vragen helpen analisten, projectteams en leiders om focus te houden op wat écht belangrijk is: effectiviteit, acceptatie en duurzame waardecreatie.

 

Twee belangrijke pijlers: Value Drivers en Toolbox

Rondom de negen kernvragen staan twee pijlers die het model versterken en ondersteunen:

  • Value Drivers – weergegeven in het model als witte trapezia die de negen vragen omsluiten. Deze drivers geven richting en betekenis aan elke analyse en vormen de verbinding tussen inzicht en waardecreatie.

  • BA Toolbox – de buitenste laag van het model. Hierin bevinden zich de instrumenten, technieken en methoden die de business analist inzet om de kernvragen in de praktijk te beantwoorden.

 

Value Drivers

Vier randvoorwaarden bepalen of een business analyse werkelijk waarde toevoegt:

  • Business Improvement – continu verbeteren als kernhouding

  • Stakeholder Value & Engagement – waarde creëren en draagvlak opbouwen

  • Data Insights – beslissingen nemen op basis van feiten, niet aannames

  • Learning – continu leren en verbeteren, individueel én als organisatie

Deze Value Drivers vormen de fundering voor een wendbare, datagedreven en lerende organisatie.

 

Toolbox van de business analist

Geen enkele analyse is hetzelfde. Daarom beschikt iedere business analist over een goed gevulde toolbox met competenties, methoden en technieken – van systems thinking, lean en agile tot design thinking en data thinking.
Deze mindset en vaardigheden helpen om complexe situaties te ontrafelen, helder te communiceren met stakeholders en duurzame oplossingen te realiseren. Tools zoals BPMN-software, Power BI, Miro, en zelfs AI-toepassingen zoals ChatGPT ondersteunen analisten om inzichten sneller te vertalen naar concrete verbeteringen.

 

Geen watervalaanpak, maar een lerende reis

Het TOMBA-model is geen lineaire of watervalaanpak. De vragen worden weliswaar van binnen naar buiten doorlopen, maar blijven voortdurend in samenhang. Veranderingen in stakeholders, inzichten of omstandigheden kunnen altijd aanleiding zijn om eerdere stappen te herzien. Zo bevordert het model een lerende, adaptieve manier van werken, waarin reflectie, feedback en continue verbetering vanzelfsprekend zijn — precies wat moderne organisaties nodig hebben in een VUCA-wereld (Volatile, Uncertain, Complex, Ambiguous).

 

Waarom TOMBA?

Het TOMBA-model combineert strategie, mens en data in één samenhangend kader. Het biedt:
✅ Helderheid in complexe situaties
✅ Structuur zonder starheid
✅ Balans tussen organisatie- en stakeholderbelangen
✅ Houvast voor continu verbeteren en leren

Of je nu business analist, projectleider, verandermanager of consultant bent — TOMBA helpt je om effectiever te werken, betere beslissingen te nemen en duurzame resultaten te behalen.

 

Meer weten?

Wil je ontdekken hoe het TOMBA-model in jouw organisatie kan worden toegepast, of hoe je als professional kunt leren werken met dit model? Neem contact met ons op en ontdek hoe jij met TOMBA meer impact kunt maken als business analist.